Levenslessen
“Als ik het leven mocht overdoen”, dat is de titel van een boek over levenslessen wat ik onlangs met veel plezier heb uitgelezen. In dit artikel lees je de samenvatting met een persoonlijke ondertiteling. In de basis gaat het boek over keuzes maken.
Waarom deze samenvatting? Simpel: veel van mijn klanten lopen rond met twijfels over gemaakte keuzes of vinden het moeilijk om bepaalde keuzes te maken: “wat is nou echt belangrijk?”. De meeste gesprekken gaan uiteraard over ondernemerschap, maar privé-zaken komen ook geregeld aan bod. Het is tof om succesvol ondernemer te zijn, maar als je er privé een zootje van maakt, of je het gevoel hebt niks bij te dragen aan de wereld, wat is succes dan nog waard? Zodra het onderwerp privé zich aandient, kom ik vaak uit bij de thema’s die ook in dit boek staan beschreven. Tijd dus voor een blog over privé keuzes maken. In de praktijk heeft dit altijd ook effect op het ondernemerschap.
The top five regrets of the dying
De oorspronkelijke (Engelse) titel luidt: the top five regets of the dying. Eigenlijk is dat een betere titel. Het boek is geschreven door Bronnie Ware (uit Australië) en beschrijft de levenslessen die ze heeft opgedaan bij mensen die in de laatste fase van hun leven zitten. Vanuit hun sterfbed kijken deze mensen samen met Bronnie terug op het leven wat ze hebben gehad. De besproken inzichten en conclusies gaan veelal over spijt en dingen anders doen.
Nadat ik de levenslessen met je heb gedeeld, vertel ik je ook waarom ik dit zo’n belangrijk boek vind en wat ik daar zelf uit heb gehaald en er vervolgens zelf mee ben gaan doen.
Een boek over keuzes maken
Na een aantal commerciële banen besluit Bronnie om een baan aan te nemen in de palliatieve zorg. Ze verzorgt mensen in de laatste fase van hun leven. De levenslessen die deze mensen met haar delen zijn zo leerzaam dat ze besluit om erover te bloggen. In een relatief korte tijd lezen honderdduizenden mensen over de hele wereld haar verhalen. Wanneer haar andere blogs vervolgens ook heel goed worden gelezen, besluit ze om haar ervaringen te bundelen in een boek.
In het boek beschrijft ze persoonlijke verhalen en levenslessen van mensen die ze heeft verzorgd. Sommige verhalen zijn bijzonder ontroerend, anderen juist heel herkenbaar. Ze wisselt die verhalen af door het ook over haar eigen leven te hebben. Die combinatie zorgt voor een makkelijk leesbaar en authentiek boek. In feite gaat het over keuzes maken, want in tegenstelling tot de mensen uit het boek zijn wij nog in staat om keuzes te maken waardoor we geen spijt hoeven te hebben.
De 5 belangrijkste levenslessen
Dit is slechts een samenvatting, maar het geeft je wel een goed beeld en overzicht waar de kern over gaat. Ik daag je uit om bij het lezen jezelf de vraag te stellen in hoeverre de levensles ook op jou van toepassing is.
1) Had ik maar de moed gehad om een leven te leiden waarin ik trouw was aan mezelf.
Het komt blijkbaar vaak voor dat mensen een leven leiden wat niet per sé het leven is wat ze echt willen. Ze worden dan bijvoorbeeld arts omdat de ouders dat ook waren. Of ze werken 70 uur in de week omdat ze graag een bepaalde luxe levensstijl willen. Maar ook het niet beginnen aan bepaalde hobby’s of opleidingen vallen hieronder.
Eenmaal liggend op hun sterfbed, vragen sommige mensen zich af waarom ze hun keuzes door anderen hebben laten leiden. Want eigenlijk hadden ze diep in hun hart andere dingen willen doen.
2) Had ik maar wat minder hard gewerkt.
In de westerse wereld zijn veel mensen druk met werken, carrière maken, geld verdienen, etc. En wanneer dan het einde van het leven in zicht is, zeggen maar weinig mensen dat ze graag nog wat harder hadden willen werken, of dat ze meer geld hadden willen verdienen. Nee, het is in veel gevallen vaak andersom. Veel mensen krijgen het inzicht dat de tijd die ze in hun werkzame leven hebben gestopt, eigenlijk aan andere zaken hadden willen besteden. Een variant daar op is het inzicht dat geld niet per se gelukkig maakt en dat veel mensen het met minder net zo makkelijk af hadden gekund.
3) Had ik maar de moed gehad om mijn gevoelens te uitten.
Wanneer mensen om wat voor reden dan ook hun gevoelens niet uitspreken of delen, dan wordt het een soort onderdrukt geheim. Een geheim wat letterlijk en figuurlijk ziekmakend kan worden. De meeste geheimen worden het liefst uiteindelijk toch gewoon gedeeld. Dat besef krijgen mensen wanneer het einde in zicht komt, want dan ontstaat het bewustzijn dat het grote onzin is om geheimen niet te delen, of bepaalde onderwerpen niet te bespreken. Wanneer gevoelens niet worden gedeeld, bestaat de kans dat mensen vastlopen of vluchten in werk, verslavingen, of andere afleidingen. Met alle nadelige gevolgen van dien.
De muren die ooit opgetrokken zijn, hebben ooit een functie gehad, maar zijn nu niet meer nodig. Door gevoelens en geheimen te delen, ontstaat er ruimte. Mensen zijn vaak letterlijk opgelucht als ze het doen. Dit voelen mensen op hun sterfbed ook en vragen zich dan af waarom ze hier niks mee hebben gedaan.
4) Was ik mijn vrienden maar niet uit het oog verloren.
Vrienden spelen een belangrijke rol in het leven van mensen. Zij zijn de mensen waar je echt voor hebt gekozen, in tegenstelling tot familie. Vrienden staan vaak heel dichtbij, maar wel met gepaste afstand. Daardoor kun je het met hen goed hebben over alles wat er speelt in het leven. Het delen van wat je bezig houdt, is heel waardevol. Delen geeft je een gevoel dat je er niet alleen voor staat. Veel mensen voelen zich eenzaam en vaak komt dat doordat vrienden niet meer in beeld zijn. In vriendschappen moet je investeren, wanneer je dat niet doet, bloedt het dood. Desgevraagd hebben mensen vaak spijt dat ze er niet meer aandacht voor hebben gehad.
5) Had ik mezelf maar wat meer geluk gegund.
Carriere, gezin, het leven vliegt voorbij en maar al te vaak zijn we daarbij gericht op doelen en resultaten. We vergeten dan te genieten van het proces. Eenmaal aan het einde gekomen, zien mensen in dat ze eigenlijk meer hadden moeten genieten van alles waar ze mee bezig zijn geweest. Dat genieten uit zich dan meestal in dankbaar kunnen zijn voor mooie, dierbare momenten. Opvallend is trouwens ook dat momenten en ervaringen veel belangrijker gevonden worden dan bezit.
Het nut van Perspectief:
Uiteraard heb ik zelf ook te maken met situaties waarin ik het lastig vind om de juiste keuze te maken. Daarom raakt het boek mij ook persoonlijk. Het confronteert mij met mijn eigen leven, het boek is een spiegel voor hoe ik mijn leven leid en eerlijk is eerlijk, ik ben er zeker nog niet. Al kan ik wel concluderen dat ik de afgelopen 15 jaar steeds meer dingen beter heb gedaan.
Ik lees nu regelmatig de bovenstaande lessen als reminder. Daardoor maak ik andere keuzes (bijv. ik leef nu, dus dat betekent dat ik meer mag genieten, verder heb ik met vrienden en familie steeds betere gesprekken, ook over moeilijke onderwerpen. Tot slot laat ik plezier een grotere rol spelen bij mijn persoonlijke en zakelijke keuzes).
Voor mij de belangrijkste les: Niemand wil op zijn sterfbed meer geld hebben of harder gewerkt hebben, iedereen wil terug kijken op een gelukkig leven. Wie weet er nou beter wat ons gelukkig maakt dan de mensen die er al een heel leven op hebben zitten….
Toepassing in gesprekken
In mijn coachpraktijk gebruik ik steeds vaker vragen als “stel je bent overleden, wat staat er dan op je grafsteen?”. Ook vraag ik mensen een cijfer te geven aan hun (toekomstige) leven. Zo vroeg ik een man van 50 zijn leven een cijfer te geven (in het dagelijks leven een succesvol ondernemer). Hij antwoordde: 5,5. Ik vertelde hem vervolgens dat hij mogelijk nog 25 jaar te leven heeft en dus 25 jaar lang een leven van 5,5 (of minder) zou hebben. Ik vroeg hem vervolgens wat het met hem deed. Ik hoorde bijna letterlijk ‘het kwartje vallen’. Hij realiseerde zich ineens dat hij nog 25 jaar had om er nog iets van te maken. Over perspectief gesproken…
Perspectief helpt mezelf en andere mensen om met een ander licht (op afstand) naar jezelf en de toekomst te kijken. Wanneer dat beeld helder wordt, kun je beter besluiten hoe je daar mee om wilt gaan. Alle keuzes daarna worden vervolgens steeds makkelijker.
Meer informatie
Dit artikel (boek) sluit ook goed aan op de visie van Simon Sinek, ook wel bekend als de Golden Circle.